Over metrologie

Metrologie is de wetenschap van het meten. Bij een meting gaat het altijd om een vergelijking van een onbekende grootheid met een grootheid waarvan de eigenschappen bekend zijn (standaard of referentiemateriaal). Hierbij speelt de bepaling van de meetonzekerheid een essentiële rol in de betrouwbaarheid van de meting.

Over metrologie

Internationale afspraken

In de internationale handel is het noodzakelijk dat we met dezelfde maten meten. Een bout geproduceerd in het ene land zou anders nooit passen op een moer uit een ander land. Sinds 1960 vormt het SI-eenhedenstelsel (Système Internationale), oftewel het metrieke stelsel, de officiële basis voor metingen, zodat we nationaal en internationaal met dezelfde maten meten.

Het eenhedenstelsel definieert zeven SI-basiseenheden: seconde (tijd), meter (lengte), kilogram (massa), Kelvin (temperatuur), candela (lichtsterkte), mol (hoeveelheid stof) en ampère (elektrische stroom).Dit zijn fundamentele eenheden voor natuurkundige grootheden, die door de algemene conferentie voor maten en gewichten (CGPM: Conférence Générale des Poids et Mesures) zijn aangenomen en aanbevolen. Alle andere SI-eenheden kunnen worden afgeleid van deze basiseenheden.

In 1999 ondertekende VSL namens Nederland samen met vele andere landen het Mutual Recognition Arrangement (CIPM MRA) van het Internationaal Bureau voor Maten en Gewichten (BIPM). Hierin is afgesproken dat de landen elkaars nationale standaarden en daarmee samenhangende meetresultaten accepteren.

Herleidbaar meten

Metingen dienen herleidbaar te zijn naar vaste standaarden om meetresultaten op verschillende plaatsen of tijdstippen met elkaar te kunnen vergelijken. Een nieuw wereldrecord marathon lopen kunnen we alleen vaststellen als de metingen onderling vergelijkbaar zijn. Hetzelfde geldt voor de uitstoot van broeikasgassen. Als we afspraken maken over de uitstoot per land, moeten we de metingen op dezelfde manier uitvoeren om conclusies te kunnen trekken.

Herleidbaarheid naar de primaire standaard wordt geregeld via nationale metrologische instituten. Zij beheren de nationale meetstandaarden, zodat we die met elkaar kunnen vergelijken. In Nederland is VSL hier verantwoordelijk voor, door het leveren van kalibraties met die standaarden en de productie van referentiematerialen die voortvloeien uit de standaarden.

Het belang van metrologie voor innovatie

Bij nieuwe technologieën zijn vrijwel altijd metingen van belang. Denk aan het nauwkeurig bestralen van kanker, het toepassen van nanotechnologie in chipproductie en het opwekken en transporteren van energie. Dit vraagt steeds hogere nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van bestaande metingen. Zo maakt een fractie van een seconde in de online beurshandel een cruciaal verschil in een transactie.

Nieuwe ontwikkelingen vragen om nieuwe meetstandaarden. Voor LNG (Liquefied Natural Gas) is bijvoorbeeld een primaire standaard nodig voor het meten van deze ultiem koude brandstof. VSL beheert de kalibratiefaciliteit waar onder deze condities LNG meters worden onderzocht.